Çifte vatandaşlık: Hangi Avrupa ülkelerinde mümkün?

Çifte pasaport, süratli vatandaşlığa geçiş süreci ve altın vize: Almanya’da çifte vatandaşlığın yararlı olup olmadığı tartışılırken çifte ve hatta bazen daha fazla vatandaşlığa aynı anda sahip olmak, çoğu Avrupa ülkesinde son derece normal bir durum.

Avrupa’da ikili vatandaşlığın yasak olduğu ülkeler ortasında Almanya’nın yanı sıra AB üyesi Hollanda, Avusturya, Estonya, Bulgaristan, İspanya, Letonya ve Litvanya’ya ek olarak Ukrayna ve Norveç de bulunuyor.

Aynı vakitte ikili vatandaşlığın, ticari çıkar nedeniyle mümkün kılındığı ülkeler de var. Örneğin Yunanistan, Portekiz ve Malta’nın yanı sıra Türkiye de bir çeşit “altın vize” veriyor. Buna göre, ülkede emlak satın alan, şirket kuran veya yatırım yapan kişilere vatandaşlık verilmesi öngörülüyor.

Pasaporta giden yoldaki engeller

Vatandaşlığa geçiş süreci, Avrupa’da ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Dünya genelinde artan göç ve iltica hareketliliği, memleketler arası evlilikler ve Avrupa’da giderek artan kalifiye iş gücü eksikliği nedeniyle birçok Avrupa ülkesi, vatandaşlık yasalarını 2000’li yıllardan bu yana güncelledi.

Çocukların vatandaşlık almasında hem doğum yerleri hem de kökenleri rol oynayabilirken, yetişkin göçmenler içinse koşullar değişiklik gösteriyor. Örneğin Fransa, Birleşik Krallık, Portekiz, Polonya, İsveç, Finlandiya ve Belçika’da bir vatandaşlığı almanın önündeki pürüzler görece az.

Söz konusu ülkelerde toplamda beş yıl boyunca yasal ve kesintisiz yaşayan kimseler, bu mühletin akabinde vatandaşlık başvurusu yapabiliyor. Şayet eşleri kelam konusu ülkenin vatandaşlığına sahipse müddet üç yıla iniyor. Öte yandan bu ülkelerin vatandaşlığını alan göçmenler, evvelki vatandaşlıklarından çıkmak zorunda kalmıyor.

İsviçre, Avusturya, İtalya, İspanya, Bulgaristan, Çekya ve Slovenya’da ise bir kişinin vatandaşlık başvurusunda bulunabilmesi için en az 10 yıl boyunca sürekli olarak ve yasal biçimde söz konusu ülkede yaşamış olması gerekiyor. İrlanda, Macaristan, Romanya ve Slovakya’da ise vatandaşlığa geçiş, motamot Almanya’da olduğu üzere, 8 yılın akabinde mümkün oluyor. Danimarka ise 9 yılı koşul koşuyor.

2018 yılında o periyot Hamburg Belediye Lideri olan Başbakan Olaf Scholz, Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile Alman vatandaşlığına geçenlerle poz veriyorFotoğraf: Christian Charisius/dpa/picture alliance

Türk vatandaşlığına tekrar geçilebilecek

Almanya, şayet gündemdeki vatandaşlık ıslahatını hayata geçirirse vatandaşlığın önündeki manilerin görece düşük olduğu ülkeler kümesine girecek. İçişleri Bakanlığı’nın aktardığı bilgilere nazaran, yeni vatandaşlık yasası çoklu vatandaşlığı mümkün kılacak ve Alman vatandaşlığını almayı kolaylaştıracak.

Bu, tıpkı vakitte ferdî yahut mesleksel nedenlerle ikinci bir vatandaşlığa başvuran Almanların, Alman vatandaşlıklarından vazgeçmek zorunda kalmayacağı manasına da gelecek.

Aynı vakitte Alman vatandaşlığına geçerken Türk vatandaşlığından çıkan Türkiye kökenli Almanlar da yasa hayata geçtiği takdirde, Türk vatandaşlığına yine geçebilecek.

“Türk aileler ayrımcılığa uğramış hissediyor”

Avukat ve göç uzmanı Ünal Zeran’a göre, söz konusu reformda geç bile kalındı. Hükümetin planlarını DW’ye değerlendiren Zeran, “Kanaatimce, eşit muamele ilkesi gereğince, çoklu vatandaşlığın yasallaştırılması elzemdir” açıklamasında bulundu. Zeran, “40 yıldır burada yaşayan ve çalışan birçok Türk aile, birçok diğer insana çifte vatandaşlık mümkün kılınırken kendilerine kılımadığı ortamda ayrımcılığa uğramış hissediyor” diye konuştu.

Almanya’daki mevcut yasalar çerçevesinde Alman vatandaşlığının yanı sıra bir öbür ülkenin vatandaşlığına sahip olmayı hâlihazırda mümkün kılan birtakım durumlar var. Örneğin öbür bir AB ülkesinin vatandaşı, Alman vatandaşlığını kazandığında öbür vatandaşlığından çıkmak zorunda kalmıyor. Almanya’da doğan ancak ebeveynleri yabancı ülke vatandaşı olan çocuklar da 22’nci yaşlarını doldurana kadar çoklu vatandaş olma hakkına sahipler. Ayrıyeten çoğunluğu mülteci olan bir küme kişi de başka ülke kendilerini vatandaşlıktan çıkarmadığından dolayı ikili vatandaş olabiliyor.

Alman vatandaşlığında ıslahat öngören yasa tasarısı hakkındaki görüşmeler sürüyor. Sonuncu yasa tasarısının meclise ne vakit geleceği, şimdi bilinmeyen.